Żołnierzy Armii Czerwonej w czasach PRL-u często nazywano bohaterami, którzy wyzwolili Wschodnią Europę spod jarzma hitlerowskiego. Jednak w szeregach tej armii znajdowało się wielu zwyrodnialców, złodziei oraz morderców, którzy bez jakichkolwiek ludzkich odczuć dopuszczali się rzeczy okrutnych.

W 1945 roku „Time Magazine” donosił:

„Fale żołnierzy radzieckich szalały. Gwałty, grabieże i samobójstwa stały się powszechne. Żołnierze, którzy weszli do Haus Dahlem (sierociniec, szpital położniczy i dom dziecka), wielokrotnie gwałcili kobiety w ciąży oraz te, które niedawno urodziły. W sumie liczba ofiar gwałtu w samym Berlinie (na kobietach 10-70-letnich) nigdy nie będzie znana. Raport Ryana na podstawie szacunków lekarzy, donosił, że była to liczba od 20.000 do 100.000”.

Jak wyglądała sytuacja w Prusach Wschodnich 19 stycznia 1945 roku na terenie miasta Deutch Eylau? (dziś: Iława, województwo warmińsko-mazurskie).

Mimo srogiej zimy, wojska radzieckie posuwały się błyskawicznie w kierunku Berlina. Godziny dzieliły od wejścia do niemieckiego miasta.

ROSJANIE SĄ JUŻ BLISKO

– Mieszkaliśmy na Lindenstrasse (dziś ulica Konstytucji 3 Maja) w domu stojącym tuż nad jeziorem – tak wspomina swoje traumatyczne przeżycia z tamtego okresu rodowita iławianka Gerda Feyerabend, mieszkająca w Iławie od 1935 roku (po wojnie zmieniła nazwisko na Buczkowska). Miała wtedy 10 lat. – Po bombardowaniu burmistrz wezwał mieszkańców do opuszczenia miasta drogą na Susz, bo Rosjanie są już blisko.

Nie wszyscy jednak zdecydowali się na opuszczenie niemieckiej Iławy. Niektórzy nie byli w stanie, szczególnie osoby starsze. Nie przetrwałyby one długiej podróży w dwudziestostopniowym mrozie do Rzeszy. Jak można przypuszczać, większość tych osób nie przeżyła najbliższych dni – zostali zamordowani z „zimną krwią” przez Rosjan.

Emil Scheffler, który zmęczony ciągłymi nalotami przybył do Iławy z Berlina, był świadkiem, jak Rosjanie oblewali benzyną i podpalali żywcem mieszkańców miasta. Najbardziej jednak cierpiały niemieckie kobiety.

W dniu 20 stycznia 1945 roku, kiedy Sowieci byli blisko Iławy, matka pani Gerdy poszła ostatni raz do pracy, ale wzięła ze sobą córkę i syna, którzy już nie poszli do szkoły.

– Wzięliśmy wtedy ze sobą zapasy żywności, odzieży, pierzyny i pościel – opowiada. – Po drodze do koszar przyłączyło się do nas pięć kobiet, które do Iławy przyjechały aż z Hamburga, aby tutaj szukać schronienia przed nalotami Anglików. W koszarach wszyscy razem ukryliśmy się w dobrze chronionej piwnicy.

WEJŚCIE DO MIASTA

Rosjanie weszli do Iławy 22 stycznia 1945 roku. Był to 29. korpus pancerny dowodzony przez generała majora Małachowa.

– Na wieść o wejściu Rosjan wszyscy razem, czyli mama, ja, mój brat i te pięć kobiet z Hamburga, wyszliśmy z naszego ukrycia i pod osłoną nocy przez podwórka, a potem aleją nad Małym Jeziorakiem, przedostaliśmy się do naszego domu. Zbliżając się do naszego domu na Lindenstrasse, usłyszeliśmy głośne krzyki i strzelaninę. Byli tam już Rosjanie i plądrowali na wszystkich piętrach.

Komendantem wojskowym Iławy został major Konstantinow.

Natomiast w domu nad rzeką Iławką (dziś znajduje się on obok ukraińskiej cerkwi grecko-katolickiej) stacjonowała dowodzona przez lejtnanta Nikołaja kompania ochrony miasta. Służyło w niej ze 100 Kałmuków (naród mongolski z grupy oriackiej).

Byli to chłopcy ze skośnymi oczami, prawdopodobnie w wieku 16-17 lat. Rosjanie nazywali ich „sierotami” i „synami pułku”. Włóczyli się oni po mieście jak „szarańcza” całą gromadą. Mieli „pepesze” wyładowane amunicją zapalającą. Wynosili z mieszkań, co się dało, a jak tylko gdzieś zauważyli jakieś portrety, wołali „Eto Gitler!” i strzelali bez opamiętania, wzniecając pożary. Nikt im w tym nie przeszkadzał. – „Eto wsio po giermańcam!” – mówili.

– W obawie, aby nie wpaść im w ręce, mama zabrała nas na Fischerstrasse (ulica Rybacka, dziś już nieistniejąca, ciągnęła się ona wzdłuż rzeki Iławki), żeby ukryć się z nami w domu swojej przyjaciółki Frau Wischniewski. Byli już tam jednak Rosjanie. Zdążyli przed nami i z daleka było słychać ich wrzaski. Została nam tylko droga przez zamarznięte jezioro. Moja mama pomyślała, że znajdziemy schronienie w letniej restauracji Scholtenberg na Wielkiej Żuławie. Do jeziora szliśmy poprzez WeisRusse Lager, czyli obóz kobiet Białorusinek, które pracowały w tartaku na Rotkrugu. Codziennie je widziałam, jak rano wychodziły do pracy, a wieczorem wracały. Widywałam je też w sklepie mleczarskim, który mieścił się na parterze naszego domu. One otrzymywały większy przydział chleba od innych, bo bardzo ciężko pracowały. Wszystkie te kobiety leżały w śniegu, prawie dwie setki kobiet, a dookoła śnieg czerwony był od krwi. Moja mama powiedziała, że to Rosjanie zrobili. Byliśmy tak przerażeni, że zbiegliśmy, ile sił w nogach na jezioro i ciągnąc ze sobą sanki z naszymi zapasami, uciekaliśmy na wyspę.

Do wyspy zbliżyły się około 6 rano.

– Zaczęło się rozwidniać i było już widać czerwone mury budynku letniej restauracji. Wtedy dobiegły nas krzyki mordowanych ludzi, którzy tam schronili się wcześniej. To zmusiło nas do dalszej drogi przez jezioro w stronę Szałkowa, gdzie znaleźliśmy opuszczony dom. Przebywaliśmy tam do czasu, aż skończyły się nam zapasy żywności.

Trzeba było wracać do Iławy.

KRYJÓWKA W ALTANCE

– Wróciliśmy i przez tydzień kryliśmy się w letniej altance na Fischergebiet (przedmieście rybackie u ujścia rzeki Iławki). Rosjanie nas znaleźli, gdy mój brat przekradł się nad rzekę, żeby narąbać lodu do picia. Całą naszą gromadkę, czyli mamę, mnie, mojego brata i te pięć kobiet z Hamburga, zabrali do Ofiziercassino (dziś ulica Kościuszki). Tam urządzono więzienie dla schwytanej ludności cywilnej (niemieckiej oraz polskiej, wracającej z robót w Rzeszy). Prowadzili nas drogą wokół jeziora i przez Uferpromenade (bulwar Jana Pawła II). Stare Miasto było już prawie kompletnie spalone. Płonął także nasz dom, którego właścicielką była Frau Jankowski.

Widok, jaki zobaczyła tego dnia 10-letnia Gerda, był przerażający.

– Po drodze widzieliśmy na jeziorze trupy rozstrzelanych żołnierzy niemieckich, którzy poddawali się bez walki. Leżeli na plecach zabici strzałami w tył głowy. W kasynie zamknięto nas w dużej sali przeznaczonej dla schwytanej ludności niemieckiej, ludność polską trzymano w sali sąsiedniej. W pewnej chwili wpadł do sali młody Rosjanin, mógł mieć najwyżej 17 lat, miał automat i strzelał po ścianach. Bardzo się przestraszyłam i bardzo głośno krzyczałam. Wtedy przyszedł kapitan w rosyjskim mundurze i zapytał: „Dlaczego krzyczysz?”. Odpowiedziałam, że boję się umierać. Kapitan przegonił tego młodego Rosjanina, a nas ukrył w piwnicy. Ten kapitan był z pochodzenia Polakiem. Mojej mamie powiedział, że pochodzi z Wilna. W piwnicy prócz nas było wielu innych ludzi spędzonych z miasta, zwłaszcza właścicieli sklepów. Wśród nich rozpoznałam pana Mathiasa, właściciela sklepu bławatniczego. Z piwnicy w kasynie moją mamę zabrali na przesłuchanie do komendantury miasta, do budynku naprzeciwko kasyna (później tam mieszkali pracownicy Urzędu Bezpieczeństwa). W komendanturze mama spotkała kobietę, której w czasie wojny kilka razy pomogła. Ta kobieta była tłumaczką i ona wstawiła się za mamą, a ten kapitan z Wilna dał przepustkę, dzięki czemu wypuszczono nas wszystkich. Poszliśmy miastem... I wtedy...

Gerda ukradkiem przeciera oczy z ociekających łez i kontynuuje swe ponure opowiadanie. Co chwila głęboko nabiera powietrza.

– Gdy szliśmy przez miasto, w okolicach późniejszego magistratu przy ul. Kościuszki, tuż przed szkołą, zatrzymał nas patrol rosyjski. Podarli naszą przepustkę i zabrali nas z powrotem do piwnicy w kasynie. Wtedy tam widziałam córkę Frau Jankowskiej, właścicielki naszego domu, była na studiach w Berlinie i do Iławy przyjechała na gwiazdkę. Rosjanie zatrzymali ją tak samo jak i nas. Tę dziewczynę znaleziono później za rzeką koło cmentarza, zgwałconą i zastrzeloną. W piwnicy siedzieliśmy tak długo, aż dowiedział się znowu ten kapitan z komendantury miasta, uwolnił nas po raz drugi, dał przydział na dom na Fischergebiet (ulica Rybaków) i ostrzegł, byśmy stamtąd się nie ruszali, bo w mieście grasują Mongołowie. Do przydzielonego nam domku szliśmy po ciemku, a mimo to było widno jak w dzień – tak płonęły domy rabowane przez Rosjan. Dom, na który dostaliśmy przydział, był bardzo mały, miał tylko jeden pokój, kuchnię i korytarz. Po kilku dniach znaleźli nas tam ci Mongołowie, przed którymi ostrzegał nas kapitan. Wpadli do mieszkania i zaczęli strzelać na oślep. Zobaczyli kobiety z Hamburga. One miały na sobie dobre ubrania, więc Mongołowie wygnali nas z domu i rzucili się na te kobiety. Słyszeliśmy tylko przerażone ich krzyki i wrzaski pijanych mężczyzn, a potem strzały. Gdy po odejściu Mongołów weszliśmy do domu, ściany były tak zakrwawione (zamordowane kobiety leżące już bez ubrań na podłodze), że w żaden sposób nie można było zmyć krwi i trzeba było ściany okrywać prześcieradłami. Ci Mongołowie i młodzi Rosjanie, chłopcy prawie, chodzili ciągle po mieście pijani, a każdy miał broń. Szabrowali, plądrowali i podpalali.

Nad miastem długo jeszcze unosił się dym i czuć było swąd spalenizny. Tylko budynki, gdzie stacjonowała Armia Czerwona pozostały nietknięte. W budynku dzisiejszej szkoła muzycznej był lazaret wyższych oficerów Armii Czerwonej, na którym malowano białą farbą napisy „Dobro pożałowat”, co znaczyło, że służą one nowym władzom i chroniło przed podpalaniem.

– Codziennie wybuchały nowe pożary, codziennie było słychać wystrzały, codziennie słyszeliśmy dzikie wrzaski pijanych zdobywców Iławy.

PAPIEŻ UBOLEWAŁ

„To historia horroru (…) młodych, gwałconych dziewcząt (…). I święci krzyżowcy (Rosjanie), którzy dokonują tych gwałtów, bezwstydnie stawiają pod sąd całe klasy Niemców jako zbrodniarzy wojennych!” – donosił „Time Magazine” dnia 2 października 1945 roku, gdzie opisał masowe wypędzenie około 9 mln Niemców z Prus Wschodnich, Gdańska, Śląska, Pomorza i Sudetów.

Nawet papież Pius XII w liście do kardynała Michael’a von Faulhabera ubolewał nad krzywdą niemieckich kobiet i dziewcząt. Los gorszy niż śmierć. Największy masowy gwałt w historii chrześcijaństwa.