Podczas pielgrzymki Ojca Świętego do ojczyzny w dniu 6 czerwca 1999 roku w Elblągu, zwracając się do sportowców, powiedział:

„Każdy rodzaj sportu niesie z sobą bogaty skarbiec wartości, które zawsze trzeba uświadamiać, aby móc je urzeczywistnić. Ćwiczenie uwagi, kształtowanie woli, wytrwałości, odpowiedzialności, znoszenie trudu i wierność obowiązkom – to wszystko należy do cnót sportowca. Zachęcam was, młodych sportowców, abyście żyli zgodnie z wartościami, abyście w życiu byli zawsze ludźmi prawymi, uczciwymi i zrównoważonymi, ludźmi, którzy budzą zaufanie i nadzieję”.

Czyż nie piękne i głębokie było przesłanie wychowania poprzez sport? To właśnie sport, rekreacja i turystyka dostarczyć mogą różnych bodźców z wartościami fizycznymi, jak: zdrowia w stosunku do choroby, siły do słabości, odpoczynku do zmęczenia, sprawności fizycznej do niedołęstwa, lecz także z wartościami duchowymi. Ćwiczenia fizyczne przyczyniają się nie tylko do pokonywania własnych słabości, ale odkrywają nasze zdolności, poczucie piękna przyrody i ruchu, uczą poznania smaku zwycięstwa czy porażki. Kiedy biegniesz czy jedziesz rowerem przez las czy polami wśród łanów zbóż, czy w zaroślach zanurzony wśród kwiatów powodzi, to słuchaj tej przyrody i nie zatykaj uszu słuchawkami z muzyką, a odkryjesz prawdę o naturze.

Jan Paweł II odnosił się z troską do sportu wyczynowego, na którym się znał. Widział w sporcie zarówno źródło „wzniosłych ideałów humanistycznych i duchowych”, ale z drugiej strony dostrzegał jego wielkie zagrożenia.

Podczas spotkania ze sportowcami całego świata w dniu 28.10.2000 roku, mówił tak:

„Sport jest z pewnością jednym z ważnych zjawisk, zdolnym przekazywać bardzo głębokie wartości językiem powszechnie zrozumiałym. Sport ujawnia bowiem nie tylko bogate możliwości fizyczne człowieka, ale także jego zdolności intelektualne i duchowe. Nie polega jedynie na sile fizycznej i wydolności mięśni, ale ma także duszę i dlatego musi w pełni ukazywać swe oblicze. Oto dlaczego prawdziwy sportowiec nie powinien dopuszczać, aby kierowało nim wyłącznie obsesyjne dążenie do doskonałości fizycznej ani podporządkowywać się bezwzględnym prawom produkcji i konsumpcji czy też celom wyłącznie utylitarnym i hedonistycznym. Tak pojmowany sport nie jest celem, ale środkiem. Dość liczne niestety są oznaki kryzysu, który zagraża czasem fundamentalnym wartościom etycznym sportu. Obok sportu, który pomaga człowiekowi, istnieje bowiem inny sport, który mu szkodzi; obok sportu, który uszlachetnia ciało, istnieje sport, który je poniża i zdradza; obok sportu, który służy wzniosłym ideałom, jest też sport, który zabiega wyłącznie o zysk; obok sportu, który jednoczy, jest też taki, który dzieli”.

Tymczasem do sportu wchodzą inne zagrożenia, jak doping genetyczny, ale też genderyzm płci. Sprawa trzech „zawodniczek” z Afryki, które uznano jako kobiety, pomimo że ich żeńska płeć miała niewiele wspólnego z kobiecością, no może poza ich osobistym uznaniem, że czują się kobietami. W cuglach zajęły trzy pierwsze miejsca na olimpiadzie w Rio (z męskim poziomem testosteronu), zabierając w ten sposób pewny medal olimpijski naszej Jóźwik na 800 m, która w finale była na 5. miejscu.

Ojciec Święty był nade wszystko wytrawnym turystą i znawcą turystyki. Wszystkie jego rozważania o aktywnym wypoczynku na łonie natury, o wędrowaniu, o biwakowaniu, o obcowaniu z przyrodą, o wspólnocie przeżyć są niewyczerpaną skarbnicą wiedzy i przesłaniem dla organizatorów wypoczynku dzieci i młodzieży. Siłę kształtowania zdrowego fizycznie i moralnie człowieka dostrzegał w turystyce. Zawsze mówił:

„Wycieczki oddalają od zgiełku, dostarczają radości, upiększają i integrują ludzki ród”.

Człowiek staje się radosnym, lepszym rodzicem, pracownikiem, wierniejszym przyjacielem, łatwiej z nim porozumiewać się i współpracować.

Wyprawy kajakami komentował tak: „co innego spływ np. Brdą, a co innego jeziorem, gdzie trzeba wiosłami ciągnąć cały czas, gdzie żaden metr nie jest za darmo. Bogactwo widoków, doznań, przeżyć. Dzikie kaczki w sitowiu, kormorany, czarne łabędzie”.

Chodziło o to, by wypoczynek traktować nie jako pustkę, czyli odejście w nicość, próżnię – nicnierobienie. Wypoczynek należy wypełnić spotkaniem z przyrodą, górami, morzem i lasem. Człowiek w umiejętnym obcowaniu z przyrodą odzyskuje spokój, ucisza się wewnętrznie.

Ze wszystkich form kultury fizycznej Ojciec Święty najwięcej czasu i rozmyślań poświęcał turystyce. Turystyka bowiem pozwala zapoznać się z innymi stylami życia, religiami, formami postrzegania świata i jego dziejów.

Z okazji Światowego Dnia Turystyki w 2001 roku podkreślił wagę tematu tak:

„Sport i turystyka – ożywcze siły w służbie wzajemnego zrozumienia, kultury i rozwoju krajów; turystyka należycie ukierunkowana staje się okazją do dialogu między cywilizacjami i kulturami, a w istocie wyświadcza cenną przysługę pokojowi”.

Karol Wojtyła od najmłodszych lat lubił wędrówki po górach i ta forma turystyki była przez całe jego życie najbardziej umiłowaną. Dał temu wyraz między innymi podczas pierwszej pielgrzymki do Polski. 8 czerwca 1979 roku w Nowym Targu powiedział:

„Człowiekowi potrzebne jest to piękno krajobrazu – i dlatego też nic dziwnego, że ciągną tutaj ludzie z różnych stron Polski a także spoza Polski. Ciągną latem i zimą. Szukają odpoczynku. Pragną odnaleźć siebie w obcowaniu z przyrodą. Pragną odzyskać siły w zdrowym wysiłku fizycznym: w marszu, w podejściu, we wspinaczce, w zjeździe narciarskim. Ej, łza się w oku kręci”.

Jan Paweł II przez całe życie dbał o zdrowie, a sprawności fizycznej przypisywał szczególne znaczenie. Podsumowując, trzeba stwierdzić, że wybitny umysł i otwarte serce Jana Pawła II obejmowały uwagą i troską także problemy sportu, rekreacji i turystyki. Piękny przekaz Jana Pawła II o niezbywalnych wartościach turystyki i sportu dla zdrowia, ale też dla wyczynu, niech zostaje dla nas niedościgłym wzorem.

Gdy obserwuję iławskie grupy starszej młodzieży, biegającej co rano w soboty i niedziele, uśmiechniętej, wesołej, jak też ich starty, nie na wyścigi przecież, to mamy przełom w traktowaniu pozytywnym zdrowia. I niech tak zostanie.

* felieton dedykuję mojej byłej zawodniczce z Brodnicy – Natalii, pseudo „Karolinka”, na okoliczność jej życiowej postawy wytrwałości w nauce i sporcie – doktor